De verkoopbenaming “Verlados” voor Finse Appelcider-eau-de-vie kan misbruik vormen van de Franse beschermde geografische aanduiding (BGA) “Calvados”. Dit is blijkens een arrest van 21 maart 2016 van het EU Hof van Justitie (Hof) het geval, indien de gemiddelde Europese consument, bij het zien van de benaming “Verlados” appelcider-eau-de-vie uit de Calvados voor de geest zal komen.
De casus
De in het Finse dorp Verla gevestigde onderneming Viiniverla Oy (Viiniverla) produceert een appelcider-eau-de-vie die onder de benaming “Verlados” op de markt wordt gebracht. Naar aanleiding van een klacht, verzocht de Europese Commissie (Commissie) Finland om opheldering over het gebruik van de benaming “Verlados”. Het gebruik zou namelijk een inbreuk vormen op de uit Frankrijk afkomstige appelcider-eau-de-vie met de beschermde geografische aanduiding (BGA) “Calvados”. Finland betwiste de beweerde inbreuk. De overeenkomst tussen beide verkoopbenamingen zou te gering zijn. De Commissie raakte echter niet overtuigd en maakte kenbaar een inbreukprocedure tegen Finland te zullen inleiden als geen actie tegen het gebruik van de benaming “Verlados” zou worden ondernomen. Hierop besloot Valvira, de bevoegde Finse controle-instantie, Viiniverla het gebruik van de benaming “Verlados” te verbieden. Viiniverla was het niet eens met dit besluit en de legde de kwestie voor aan de Markkinaoikeus, de Finse rechtbank voor handelszaken. De Markkinaoikeus meende het geschil niet op basis van de beschikbare jurisprudentie van het Hof te kunnen beslechten en stelde daarom prejudiciële vragen aan het Hof.
Oordeel van het Hof
De gemiddelde Europese consument
Ingevolge artikel 16 sub (b) Vo 110/2008worden BGA’s beschermd tegen “elk misbruik, elke nabootsing of voorstelling, zelfs wanneer de werkelijke oorsprong van het product wordt vermeld of wanneer de geografische aanduiding in vertaling wordt gebruikt of vergezeld gaat van een formulering waarin een woord zoals „genre”, „type”, „stijl”, „trant” of „smaak” of een andere soortgelijke term voorkomt”. Volgens het Hof betreft het begrip “voorstelling” blijkens o.a. het BNIC arrest “een situatie waarin de voor de aanduiding van een product gebruikte term een deel van een beschermde benaming bevat, zodat de consument, bij het zien van de naam van het product, als referentiebeeld het artikel waarvoor die benaming geldt voor de geest zal komen” (r.o. 20-21). Het in Vo 110/2008 vervatte stelsel voor de registratie van geografische aanduidingen van gedistilleerde dranken heeft niet alleen als doel het voorkomen van bedrog, het verwezenlijken van doorzichtigheid van de markt en eerlijke mededinging, maar ook het bereiken van een hoog niveau van consumentenbescherming op het hele grondgebied van de Unie (r.o. 25 en 27). Daarom moet bij de vraag of sprake is van een voorstelling als bedoeld in artikel 16 sub (b) Vo 110/2008 worden uitgegaan van de vermoedelijke verwachtingen van een normaal geïnformeerde en redelijk omzichtige en oplettende gemiddelde Europese consument. Het volstaat dus niet om alleen te kijken of bij consumenten in de lidstaat waar het product wordt vervaardigd de BGA voor de geest wordt geroepen (r.o. 28).
Oproepen van een voorstelling
Hoewel het aan de nationale rechter is om te beoordelen of de benaming “Verlados” voor een appelcider-eau-de-vie een “voorstelling” van de BGA “Calvados” oproept, geeft het Hof de verwijzende rechter preciseringen die als leidraad kunnen dienen bij zijn beslissing (r.o. 31).
Onder verwijzing naar o.a. het Formaggio Gorgonzola arrest, stelt het Hof dat het gerechtvaardigd is om ervan uit te gaan dat een BGA als voorstelling voor de geest komt wanneer verkoopbenamingen van vergelijkbare producten een fonetische en visuele gelijkenis vertonen (r.o. 33).
| (i) | De naam “Verlados” wordt gebruikt voor een appelcider-eau-de-vie die vergelijkbaar is met de door de BGA “Calvados” beschermde appelcider-eau-de-vie, zodat sprake is van een vergelijkbaar product (r.o. 37). |
| (ii) | Tussen de benamingen “Verlados” en “Calvados” bestaat visuele en fonetische gelijkenis; beide benamingen eindigen op het achtervoegsel “dos” en bestaan uit evenveel lettergrepen en letters (r.o. 38). |
| (iii) | De visuele en fonetische gelijkenis lijkt niet op toeval te berusten (r.o. 39-40). |
| (iv) | Zelfs als de werkelijke oorsprong van het product wordt vermeld, kan van een “voorstelling” sprake zijn. Daarom is het irrelevant dat het eerste deel van de benaming “Verlados” verwijst naar het Finse dorp Verla waar de appelcider-eau-de-vie wordt vervaardigd (r.o. 43). |
| (v) | Een “voorstelling” vereist geen verwarringsgevaar, want het gaat erom dat (a) de consument er niet toe wordt gebracht de oorsprong van een product in gedachten te associëren met een BGA en (b) een marktdeelnemer niet ten onrechte profiteert van de reputatie van de betrokken BGA (r.o. 45). |
| (vi) | De eventuele lokale verhandeling van de Finse appelcider-eau-de-vie is irrelevant, omdat Vo 110/2008 van toepassing is op alle gedistilleerde dranken die in de Unie in de handel worden gebracht (r.o. 48). |
Commentaar
Maatman
De Finse rechter vroeg zich in feite af bij welke consument de voorstelling van de BGA “Calvados” moest opkomen bij het zien van appelcider-eau-de-vie met de naam “Verlados”. De vraag zal zijn ingegeven door het – door Frankrijk bestreden – feit dat de appelcider-eau-de-vie van Viiniverla alleen in Finland werd verkocht. Het Hof wijst er op dat de maatman wordt gevormd door de normaal geïnformeerde en redelijk omzichtige en oplettende gemiddelde Europese consument.
Voorstelling
Omdat “Verlados” en “Calvados” vergelijkbare producten zijn, moet worden nagegaan of beide verkoopbenamingen een fonetische en visuele gelijkenis vertonen. Deze gelijkenis mag echter niet toevallig zijn.
De gelijkenis berust voornamelijk op (i) hetzelfde aantal lettergrepen, (ii) hetzelfde aantal letters, waarvan de helft identiek is en (iii) het eindigen van beide benamingen op het achtervoegsel “dos”. De laatste lettergreep, die in het Fins geen betekenis heeft, is door Viiniverla toegevoegd, nadat de export van Calvados naar Finland sterk toenam. De gelijkenis is waarschijnlijk dus niet toevallig. De analyse wordt tot slot niet anders door het feit dat de benaming “Verlados” verwijst naar Verla, het Finse dorp waar de appelcider-eau-de-vie wordt geproduceerd.
Bredere toepassing
Tot slot valt op dat het Hof bij het beantwoorden van de prejudiciële vragen ook verwijst naar de uitleg van met artikel 16 sub (b) Vo 110/2008 vergelijkbare Unierechtelijke bepalingen inzake beschermde oorsprongsbenamingen (BOB’s) en BGA’s van landbouwproducten en levensmiddelen (r.o. 21). Het lijkt er derhalve op dat de betreffende Unierechtelijke regelingen op uniforme wijze moeten worden geïnterpreteerd.
* foto van Marie Sjödin via Pixabay, door mij bijgesneden en het BGA symbool heb ik toegevoegd
