De Autoriteit Consument en Markt (ACM) heeft op 23 juli 2014 tips en vragen en antwoorden gepubliceerd met betrekking tot de in- en verkoop van zorg in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en de Jeugdwet. Hiermee reageert de ACM op signalen die ze naar eigen zeggen heeft ontvangen over kwesties die spelen rond de zorginkoop door gemeenten.
Tips
De tips die de ACM geeft, zijn eigenlijk zo algemeen, dat zij voor zich spreken. Zo wijst de ACM gemeenten erop dat zorgaanbieders alleen afspraken mogen maken die écht nodig zijn om goede zorg te leveren. Zorgaanbieders die willen samenwerken wordt geadviseerd om de voor- en nadelen van de samenwerking goed te documenteren. Ook is het volgens de ACM raadzaam dat zorgaanbieders gemeenten en cliëntenorganisaties bij hun plannen over mogelijke samenwerking betrekken en deze betrokkenheid ook vastleggen.
Vragen en antwoorden
De Mededingingswet gaat ervan uit dat partijen zelf beoordelen of ze voldoen aan de wet en dus of hun samenwerking per saldo positief uitpakt. De vragen die de ACM zichzelf stelt, komen inderdaad in de praktijk voor. In de kern gaan alle vragen over hetzelfde thema: wanneer mogen zorgaanbieders samenwerken met betrekking tot de verkoop van zorg in het kader van de Wmo en de Jeugdwet?
Verplichte samenwerking
Een vraag waar in het veld niet altijd een eenduidig antwoord op wordt gegeven is of een gemeente zorgaanbieders mogen vragen samen te werken en het werk vervolgens te verdelen. Volgens de ACM rechtvaardigt het enkele verzoek van de gemeente niet de samenwerking tussen de zorgaanbieders. Zij moeten zelf beoordelen of de voordelen die aan de geografische verdeling verbonden zijn de nadelen van het wegnemen van de prikkel om met elkaar te concurreren kunnen compenseren. De ACM wijst erop dat dit niet snel het geval zal zijn. Als de zorgaanbieders tot de conclusie komen dat de voordelen niet opwegen tegen de nadelen, doen zij er verstandig aan om niet op het verzoek van de gemeente in te gaan. Het antwoord van de ACM op deze vraag laat zien dat gemeenten zich terdege moeten realiseren dat zij zorgaanbieders in de problemen kunnen brengen als zij zorgaanbieders vragen samen te werken waar dit mededingingsrechtelijk niet is toegestaan.
Op zich is het antwoord van de ACM enigszins ongenuanceerd. Vorig jaar heeft Henk Don, bestuursvoorzitter van de ACM, in een speech te kennen gegeven dat de ACM groot belang hecht aan het oordeel van patiëntenorganisaties en zorgverzekeraars:
“Als patiënten en zorgverzekeraars unaniem en op goede gronden aangeven dat een voorgestelde samenwerking of fusie niet op bezwaren stuit, dan is niet te verwachten dat er zich een probleem zal voordoen. In zo’n geval is er voor ACM dus ook geen reden om in te grijpen.”
Niet valt in te zien waarom de situatie anders is als cliëntenorganisaties en gemeenten te kennen geven dat een bepaalde samenwerking tussen zorgaanbieders wat hen betreft niet bezwaarlijk is. Dit geldt temeer nu de ACM zorgaanbieders tipt om gemeenten en cliëntenorganisaties bij hun plannen te betrekken. Als cliëntenorganisaties en gemeenten positief zijn over een bepaalde vorm van samenwerking, zou de kans op mededingingsrechtelijke bezwaren gering moeten zijn.
Beleidsregels combinatieovereenkomsten
Vorig jaar heeft de Minister van Economische Zaken de nieuwe Beleidsregels combinatieovereenkomsten 2013 (Beleidsregels) in de Staatscourant gepubliceerd. De nieuwe Beleidsregels zijn bedoeld om ondernemingen handvatten te bieden bij de beoordeling in welke gevallen zij samen op een aanvraag mogen inschrijven zonder in strijd te handelen met het kartelverbod. Zorgaanbieders én gemeenten doen er goed aan de Beleidsregels goed te bestuderen.
Wet markt en overheid
Een ander interessant punt dat de ACM aansnijdt, is de situatie waar een gemeente besluit zelf bepaalde vormen van zorg te gaan leveren. Omdat deze gemeente hiermee in concurrentie treedt met de zorgaanbieders, moet de gemeente de gedragsregels uit de Wet markt en overheid in acht nemen. Als zorgaanbieders vermoeden dat een gemeente in strijd met deze gedragsregels handelt, kan hier bij de ACM over worden geklaagd. Recent heeft de ACM ondernemers nog opgeroepen om oneerlijke concurrentie door de overheid te melden.
Eric Janssen, advocaat mededingingsrecht
