In een uitspraak van 3 november 2010 kwam de Raad van State tot de conclusie dat de steun die de gemeente Lingewaard wilde geven aan het plaatselijke zwembad in Bemmel niet in strijd is met de staatssteunregels.
Casus
De Rechtbank Arnhem oordeelde in een vonnis van 2 december 2009 dat de exploitatiesteun die de gemeente Lingewaard aan het plaatselijke zwembad wilde geven, in strijd was met de Europese staatssteunregels. De beslissing op de bouwaanvraag werd vernietigd en het college van burgemeester en wethouders werd opgedragen opnieuw op de bouwaanvraag te beslissen. Het college van burgemeester en wethouders nam weliswaar een nieuw besluit, maar ging ook in beroep bij de Raad van State.
Oordeel Raad van State
De Raad van State wijst erop dat een maatregel slechts kwalificeert als staatssteun indien alle vijf in artikel 107 lid 1 VWEU genoemde criteria zijn vervuld. Een van deze criteria is dat door de maatregel de handel tussen de Europese lidstaten ongunstig moet worden beïnvloed. Hiervan is in de onderhavige zaak volgens de Raad van State geen sprake. Steun voor dit oordeel vindt de Raad van State in een besluit van 12 januari 2001 van de Europese Commissie over de steun van de Duitse gemeente Dorsten aan het gemeentelijke recreatiezwembad (Freizeitbad) aldaar.
Het door de gemeente Lingewaard voorziene zwembad was volgens de Raad van State, evenals voornoemd zwembad in Dorsten, in hoofdzaak op een lokale doelgroep gericht. Voorts was het niet gebleken dat het de bedoeling was dat het voorziene zwembad bezoekers uit andere lidstaten zou trekken. Hierbij hield de Raad van State er bovendien rekening dat het zwembad zich voor wat betreft de voorzieningen niet zou onderscheiden van andere gewone zwembaden.
Er was een opmerkelijk verschil. De gemeente Lingewaard ligt aanmerkelijk dichter bij de Duits grens dan de gemeente Dorsten. Toch leverde dit geen probleem op. De Raad van State stelde namelijk vast dat op korte afstand van Bemmel en op nog kortere afstand van de grens met Duitsland de stad Nijmegen is gelegen. Die stad beschikt over meerdere vergelijkbare zwembaden.
Omdat de gemeente er van mocht uitccgaan dat de exploitatiesteun geen negatieve gevolgen zou hebben voor de handel tussen de Europese lidstaten, bestond geen aanleiding de steunmaatregel bij de Europese Commissie te melden. Aldus is de Rechtbank Arnhem ten onrechte tot het oordeel gekomen dat de exploitatiesteun die de gemeente Lingewaard aan het plaatselijke zwembad wilde geven, in strijd was met de Europese staatssteunregels. Het nieuwe besluit dat de gemeente Lingewaard naar aanleiding van de uitspraak van de Rechtbank Arnhem had genomen, werd door de Raad van State eveneens vernietigd. Dit besluit was immers genomen ter uitvoering van een nadien vernietigde uitspraak.
Commentaar
Onder andere uit het befaamde Altmark arrest (r.o. 74) blijkt dat een maatregel pas staatssteun vormt als aan alle in artikel 107 lid 1 VWEU genoemde criteria is voldaan:
(i) een of meer ondernemingen;
(ii) ontvangen een voordeel;
(iii) dat door de overheid wordt verstrekt of met staatsmiddelen wordt bekostigd;
(iv) waardoor de mededinging wordt vervalst; en
(v) waardoor de handel tussen de lidstaten wordt beïnvloed.
Volgens de Raad van State was aan dit laatste criterium niet voldaan. Het is echter lang niet altijd makkelijk om vast te stellen of een maatregel interstatelijk effect heeft. Ook als de begunstigde onderneming alleen lokaal actief is, kan de steun de handel tussen de lidstaten namelijk beïnvloeden. Dit kan blijkens het Altmark arrest (r.o. 77-78) het geval zijn indien door de steun het voor ondernemingen uit andere lidstaten moeilijker wordt te exporteren.
Als we kijken naar het zwembad in Bemmel, dan zegt de Raad van State dat het niet waarschijnlijk is dat Duitsers speciaal naar Bemmel komen om te zwemmen in het nieuwe zwembad. We hebben niet te maken met een groot commercieel subtropisch zwemparadijs, maar met een zwembad voor lokaal gebruik. Het zwembad is niet bijzonder genoeg om buitenlandse gasten aan te trekken. Bovendien, voordat de Duitsers in Bemmel zijn, komen ze eerst door Nijmegen. In die stad liggen diverse vergelijkbare zwembaden. Daar kunnen ze ook zwemmen. Waarom dan doorrijden naar Bemmel? Zo bezien is het goed te begrijpen dat de Raad van State tot de conclusie kwam dat het interstatelijk effect ontbreekt.
