In een arrest van 4 september 2019 heeft het Hof van Justitie (Hof) geoordeeld dat het land waar champignons worden geoogst is aan te merken als “land van oorsprong” van deze champignons. Dat de champignons grotendeels in een ander land zijn geproduceerd is irrelevant.
De casus
Prime Champ Deutschland GmbH (PC Dld) is een kweker van champignons. Het teeltproces bij PC Dld bestaat volgens het arrest [r.o. 36] uit 5 fases:
| Teeltproces | Land | |
| (i) | stro en mest worden gemengd tot compost | NL / BE |
| (ii) | de compost wordt gepasteuriseerd | NL |
| (iii) | de gepasteuriseerde compost wordt in teeltkasten gedaan en met mycelium (schimmelsporen) geïnjecteerd | NL |
| (iv) | er wordt een aanvang gemaakt met het kweekproces, waarbij de teeltkasten na ongeveer vijftien dagen worden vervoerd naar de oogstlocatie | NL |
| (v) | ongeveer één tot vijf dagen na aankomst op de oogslocatie vindt de eerste oogst en na ongeveer tien tot vijftien dagen de tweede oogst van de champignons plaats | DE |
De champignons die PC Dld in Duitsland oogst, worden te koop aangeboden met vermelding “oorsprong: Duitsland”. De Zentrale zur Bekämpfung unlauteren Wettbewerbs (Zentrale), meende dat consumenten door deze handelwijze worden misleid. PC Dld werd daarom gesommeerd de gewraakte handelwijze te staken. Toen PC Dld dit weigerde startte de Zentrale een gerechtelijke procedure. Zowel in eerste aanleg, als in beroep ving de Zentrale bot. Uiteindelijk kwam de zaak terecht bij het Bundesgerichtshof (BGH). Deze rechter stelde vervolgens prejudiciële vragen aan het Hof [r.o. 43].
Oordeel van het Hof
Het wettelijke kader
Het Hof beschrijft allereerst het relevante wettelijke kader [r.o. 3-31]:
| Unierecht | Oud | Huidig |
| Landbouwvoorschriften (LV) | Artikel 113bis Vo 1234/2007 | Artikelen74-76 Vo 1308/2013 |
| Artikel 3 en Bijlage I deel A Vo 543/2011* | ||
| Douanevoorschriften (DV) | Artikelen 23-24 Vo 2913/92 | Artikelen 59-60 Vo 952/2013 |
| Artikelen 30-31 Vo 2015/2446* | ||
| Consumentenbescherming (CB) | Artikelen 2-3 Richtlijn 2000/13 | Artikelen 1, 7, 8, 26 en 39 Vo 1169/2011 |
| Vo 1337/2013* | ||
| Vo 2018/775* | ||
| * gedelegeerde of uitvoeringsverordeningen van de Commissie | ||
Betekenis begrip “land van oorsprong”
Zowel Vo 1234/2007 (LV) als Vo 1308/2013 (LV) schrijven voor dat groenten en fruit slechts in de handel mogen worden gebracht als het “land van oorsprong” wordt vermeld. Een definitie van dit begrip ontbreekt echter. Uit artikel 59 sub (c) Vo 952/2013 (DV) volgt dat de in de artikelen 60 en 61 vastgestelde regels “voor de bepaling van de niet-preferentiële oorsprong van goederen” ook van toepassing zijn op “andere Uniemaatregelen met betrekking tot de oorsprong van goederen” [r.o. 46]. Daarnaast verwijst artikel 2 Vo 1169/211 (CB) voor de bepaling van het “land van oorsprong” naar de artikelen 23-26 Vo 2913/92 (DV) [49]. Hoewel in de Landbouwvoorschriften een vergelijkbare bepaling ontbreekt, moet het begrip “land van oorsprong” in de Landbouwvoorschriften eveneens worden uitgelegd aan de hand van de Douanevoorschriften [r.o. 51].
Plaats van oogst
Ingevolge artikel 23 Vo 2913/92 (DV) en artikel 31 Vo 2015/2446 (DV) zijn “producten van het plantenrijk” geheel en al verkregen in het land waar zij zijn geoogst [r.o. 55]. Vervolgens stelt het Hof vast dat de Commissie niet overeenkomstig artikel 26 Vo 1169/2011 (CB) bijzondere etiketteringsvoorschriften heeft opgesteld voor champignons [r.o. 57]. Het “land van oorsprong van champignons” is daarom het land “waar deze worden geoogst”, ook al worden zij grotendeels in een ander land geproduceerd. [r.o. 58].
Misleiding van consumenten
Een product dat in de handel mag worden gebracht onder vermelding van een conform de Douanevoorschriften vastgesteld “land van oorsprong”, kan in de visie van het Hof de consument niet misleiden in de zin van de regels met betrekking tot Consumentenbescherming. Dit betekent dat artikel 2 Vo 2000/13 (CB) en artikel 7 Vo 1169/2011 (CB) niet van toepassing zijn op de in de Landbouwvoorschriften bepaalde vermelding van het land van oorsprong [r.o 72-73].
Oneerlijke handelspraktijk
Tot slot wilde het BGH weten of een producent overeenkomstig de “voorschriften inzake oneerlijke handelspraktijken” (OHP) een bijzondere informatieverplichting opgelegd kan worden, indien de door de Douanevoorschriften omschreven vermelding van het land van oorsprong door de consument als misleidend zou kunnen worden beschouwd [r.o. 75]. Volgens het Hof kan een dergelijke verplichting niet worden opgelegd. De wetgever heeft immers duidelijk bepaald dat “met betrekking tot de producten van het plantenrijk – waaronder champignons – […] het land van oorsprong van deze producten het land is waar zij worden geoogst, ongeacht de plaats waar zij worden geproduceerd” [r.o. 76-77].
Commentaar
Met betrekking tot champignons moet het begrip “land van oorsprong” in de Landbouwvoorschriften (de GMO) worden geïnterpreteerd overeenkomstig de Douaneregels. Laatstbedoelde regels brengen mee dat champignons geheel en al worden verkregen in de lidstaat waar ze worden geoogst. Dit geldt ook als de champignons grotendeels in een andere lidstaat worden geproduceerd. Bijgevolg kunnen ook laatstbedoelde champignons in de handel worden gebracht met vermelding van het land waar zij zijn geoogst als het “land van oorsprong”. Deze vermelding is blijkens het arrest voor consumenten niet misleidend.
De wetgever heeft in de visie van Hof de vaststelling van het begrip “land van oorsprong” op een duidelijke en precieze wijze geformuleerd. Bijgevolg kan een champignonkweker niet worden verplicht aan het etiket extra informatie toe te voegen indien zijn de champignons geheel of gedeeltelijk zijn geproduceerd in een ander land dan waar ze zijn geoogst.
