Naar aanleiding van het Druvnieks arrest heb ik voor het Tijdschrift voor Agrarisch recht een artikel geschreven onder de titel ‘Kan Europese landbouwsteun worden geweigerd, enkel en alleen wegens een interne herstructurering?’. In dit artikel wordt uitgelegd wanneer de voorwaarden om voor landbouwsteun in aanmerking te komen kunstmatig zijn gecreëerd. In voorkomend geval wordt misbruik wordt gemaakt van EU recht en dient een steunaanvraag te worden geweigerd.
De casus van het Druvnieks arrest
De zaak draait om twee Letse rechtspersonen die beide dezelfde eigenaar hebben: SIA Dižcildi (Dižcildi) en SIA Druvnieks (Druvnieks). Tegen Dižcildi, die failliet was verklaard, was een procedure tot terugvordering van eerdere toegekende landbouwsteun ingeleid. Gelet hierop kon Dižcildi op grond van de Letse regels voor landbouwsteun niet voor deze steun in aanmerking komen. De aanvraag voor landbouwsteun werd – waarschijnlijk daarom – ingediend door Druvnieks. De Letse dienst voor plattelandsondersteuning (LAD) weigerde deze steunaanvraag. Volgens de LAD had (de eigenaar van) Druvnieks door middel van een interne herstructurering bestaande uit:
| (i) | de oprichting van Druvnieks, en |
| (ii) | de overname van de activa en landbouwactiviteiten van Dižcildi door Druvnieks |
kunstmatig de voorwaarden gecreëerd om voor landbouwsteun in aanmerking te komen.
Druvnieks kon zich niet met het besluit van de LAD verenigen en stelde tevergeefs beroep in bij de regionale administratieve rechtbank. Daarop legde Druvnieks de zaak voor aan het Letse Hooggerechtshof, die vervolgens prejudiciële vragen stelde aan het Hof. In wezen wilde het Letse Hooggerechtshof weten hoe het moest vaststellen of door de interne herstructurering de Letse weigeringsgronden voor toekenning van landbouwsteun werden omzeild. In voorkomend geval zou Druvnieks misbruik hebben gemaakt van EU recht.
In het Druvnieks arrest legt het Hof van Justitie (Hof) uit dat de enkele band tussen Druvnieks en Dižcildi onvoldoende is om aan te nemen dat (de eigenaar van) Druvnieks misbruik wilde maken van de regelingen inzake landbouwsteun. Daarentegen moet aan de hand van de Emsland-Stärke-test worden nagegaan of de voorwaarden om voor steun in aanmerking te komen kunstmatig zijn gecreëerd.
Misbruik van EU recht
In het artikel wordt beschreven waar het beginsel van misbruik van EU recht vandaan komt en wat het behelst. Hierbij wordt ook aandacht besteed aan de wettelijke omzeilingsclausules die in diverse EU rechtshandelingen zijn opgenomen. Vervolgens komt de Letse wettelijke omzeilingsclausule aan bod. Het door het Hof ingekaderde toepassingsbereik van deze clausule vormt aanleiding te onderzoeken of er ten aanzien van een aanvraag voor landbouwsteun door de vennootschapsrechtelijke sluier heen gekeken moet worden. Daar blijken aanwijzingen voor te zijn. Indien van toepassing, had de LAD de aanvraag van Druvnieks dus kunnen weigeren zonder een beroep op de omzeilingsclausule te hoeven doen. Tot slot wordt beschreven wanneer een interne herstructurering volgens het Hof misbruik van EU recht kan vormen. Dit blijkt het geval te zijn als de overname van de activa en landbouwactiviteiten niet het resultaat is geweest van een normale handelstransactie.
* foto van 12019 via Pixabay.com
