Landbouwers die direct noch indirect lid zijn van een (unie van) producentenorgansiatie(s) of brancheorganisatie kunnen in bepaalde gevallen gedwongen worden mee te betalen aan door deze organisaties opgezette onderzoeksprogramma’s. Naar aanleiding van een recent artikel in het Land- en Tuinbouwbulletin over met name de Nederlandse praktijk, wordt in deze blog enige achtergrondinformatie verschaft over dit fenomeen.
Algemeenverbindendverklaring van landbouwvoorschriften
Op grond van Vo 1308/2013 (de zogenaamde GMO-Verordening), mogen lidstaten voorschriften van erkende (unies van) producentenorganisatie(s) of brancheorganisaties algemeen verbindend verklaren. Hierdoor gaan de betreffende voorschriften ook gelden voor ongebonden landbouwers en mogelijk andere marktdeelnemers. Indien aan de uitvoering van deze voorschriften kosten verbonden zijn, kunnen de ongebonden landbouwers en/of andere marktdeelnemers tevens worden verplicht een financiële bijdrage te leveren. Voor een voorbeeld zie de blog: Minister LNV verklaart onderzoeksprogramma in de glastuinbouw algemeen verbindend.
Wettelijk kader
De achtergrond en het wettelijk kader wordt besproken in het artikel: De algemeenverbindendverklaring van landbouwvoorschriften in het Europese marktordeningsrecht. Wel dient bedacht te worden dat de in het artikel besproken Europese regelgeving inmiddels op onderdelen is aangepast in het kader van de vernieuwing van het Europese gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB). Meer hierover in de blog: Europa biedt meer ruimte voor duurzaamheidsafspraken in de landbouw.
Nederlandse praktijk
De mogelijkheid om landbouwvoorschriften algemeen verbindend te verklaren en ongebonden landbouwers en /of andere marktdeelnemers te verplichten een financiële bijdrage te leveren bestaat al geruime tijd. Lange tijd had Nederland geen belangstelling voor dit Europese instrument. We hadden immers product- en bedrijfschappen. Die konden regelingen vaststellen en heffingen opleggen. Maar met de afschaffing van de product- en bedrijfschappen per 1 januari 2015, kwam de algemeenverbindendverklaring (AVV) op de agenda. Inmiddels zijn er door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) namens de minister van LNV meerdere onderzoeksprogramma’s algemeen verbindend verklaard en zijn marktdeelnemers, eigenlijk uitsluitend ongebonden landbouwers, verplicht hier aan mee te betalen.
Wel blijkt het voor (unies van) producentenorganisatie(s) of brancheorganisaties soms lastig ongebonden landbouwers te lokaliseren. De praktische oplossing die de minister daarvoor had bedacht, is in 2021 door de Raad van State afgeschoten. Zie hierover de blog: Minister mag de persoonsgegevens van een landbouwer niet zonder diens toestemming aan een brancheorganisatie geven.
Maar er is meer. De rechtsbescherming roept eveneens vragen op. Die worden beantwoord in het artikel: Met toestemming van LNV meebetalen aan onderzoek in de landbouw: hoe zit dat?
