Op 1 juli 2016 treedt de Wet verhoging boetemaxima Autoriteit Consument en Markt in werking. Deze wet stelt de Autoriteit Consument en Markt (ACM) in staat om hogere boetes op te leggen aan ondernemingen die onder andere de mededingingsregels overtreden.
Achtergrond
De gedachte achter de verhoging van de boetemaxima is dat het leidt tot een vergroting van de afschrikwekkende werking van het markttoezicht. De wetgever verwacht dat dit de effectiviteit van het markttoezicht van de ACM ten goede zal komen. De wet geldt voor alle – door de ACM beboetbare – overtredingen van de mededingingsregels die vanaf 1 juli 2016 zijn begaan.
Wat verandert er?
Met de invoering van de wet worden een aantal belangrijke wijzigingen doorgevoerd ten opzichte van de tot 1 juli 2016 geldende regeling. Deze veranderingen hebben betrekking op de hoogte van de absolute boetemaxima. Daarnaast zijn de duur van een kartel en recidive van invloed op de hoogte van de op te leggen boete.
Absoluut en relatief boetemaximum
Het absolute boetemaximum is een (wettelijk) gefixeerd bedrag. Daarnaast kan de ACM een boete opleggen waarvan de hoogte afhankelijk is van de omzet die is behaald door de onderneming. Deze hoogte wordt bepaald aan de hand van een percentage (maximaal 10%) van de omzet die in het voorafgaande jaar is behaald. Tevens is van belang of de onderneming onderdeel uitmaakt van een concern. In dat geval wordt er gekeken naar de omzet die is behaald door het hele concern. Zowel het maximale percentage van 10% als de wijze waarop de omzet wordt berekend blijven hetzelfde.
Het absolute basis boetemaximum wordt verdubbeld
Onder het bestaande regime bedraagt het absolute basis boetemaximum €450.000. Dit plafond wordt per 1 juli 2016 verdubbeld naar €900.000 en geldt voor alle – door de ACM beboetbare – overtredingen. Gedacht kan worden aan overtredingen van het kartelverbod, het verbod op misbruik van een economische machtspositie, de totstandbrenging van een fusie, overname of volwaardige joint venture zonder de vereiste goedkeuring van de ACM, of administratieve overtredingen (bijvoorbeeld het verlenen van verkeerde inlichtingen aan de ACM).
Al met al kan de boete fors oplopen:
Hoogte boete afhankelijk van duur van kartel en recidive
Naast de verhoging van het absolute boetemaximum speelt de duur van een kartel mee in de hoogte van de boete. Bij overtredingen van het kartelverbod kan het boetebedrag namelijk worden vermenigvuldigd met het aantal jaren (maximaal vier) dat de overtreding heeft geduurd. Verder wordt er een recidiveregeling geïntroduceerd. Een recidivist is een onderneming of natuurlijk persoon die in de afgelopen vijf jaren door de ACM is beboet vanwege het begaan van een soortgelijke overtreding. Indien de ACM vaststelt dat sprake is van recidive, kan het toepasselijke absolute en relatieve boetemaximum nog eens worden verdubbeld. Deze verdubbeling geldt ongeacht het type overtreding.
Opdrachtgevers en feitelijk leidinggevers
De ACM kan niet alleen de onderneming die in strijd heeft gehandeld met de mededingingsregels een boete opleggen. Ook natuurlijke personen die opdracht gaven tot of leiding gaven aan een overtreding kunnen worden beboet. Het spreekt welhaast voor zich dat de maximale boetes die aan vorenbedoelde natuurlijke personen kunnen worden opgelegd, eveneens worden verhoogd. Het boetemaximum wordt verdubbeld en gaat van €450.000 naar €900.000.
Matiging
Hoewel er vanaf 1 juli 2016 een wettelijke grondslag is voor verdubbeling verhoging van de op te leggen boete in geval van recidive, zal de ACM desondanks niet automatisch tot verdubbeling verhoging van het boetebedrag mogen overgaan. Per geval zal moeten beoordeeld of de op te leggen boete evenredig is. In de blog “ABRvS: matiging boete mogelijk ook als wet verdubbeling voorschrijft” wordt verder op deze materie ingegaan
Commentaar
Met deze verhoging van de boetemaxima loopt de ACM uit de pas met haar Europese collega’s, zoals de Europese Commissie, het Duitse Bundeskartellamt, de Belgische mededingingsautoriteit of de Britse Competition and Markets Authority.
Het is mogelijk dat één gedraging een overtreding oplevert van zowel het Nederlandse als het Europese kartelverbod. De vraag is dan of de ACM aansluiting zoekt bij de boetemaxima zoals die in Nederland gelden, wat zou kunnen neerkomen op een boete van maximaal 80% van de concernomzet van het voorgaande jaar: de aanvankelijke 10% van die omzet kan worden verviervoudiging indien het kartel vier jaar heeft geduurd en vervolgens verdubbeld omdat de onderneming in de afgelopen vijf jaar eerder is beboet voor een overtreding van kartelverbod. Dit is een veel hogere boete dan wanneer de onderneming ‘slechts’ wordt beboet op basis van een overtreding van het Europese kartelverbod.
De ACM heeft aangegeven dat zij niet zit te wachten op verhoging van de boetemaxima, bleek eerder uit commentaar van Chris Fonteijn, bestuursvoorzitter van ACM. Hij voorziet dat veel bedrijven de hogere boetes niet kunnen betalen.
