Staatssteun voor bebossing van landbouwgronden: Tsjechië laat zien dat het gewoon kan

staatssteun en bebossing

In een eerst onlangs gepubliceerd besluit van 8 juli 2016 is de Europese Commissie (Commissie) tot de conclusie gekomen dat een Tsjechische subsidieregeling voor bebossing van landbouwgronden als staatssteun is aan te merken. Desalniettemin is de maatregel volgens de Commissie verenigbaar met de interne markt en dus toelaatbaar.

De steunmaatregel

Tsjechië heeft een subsidieregeling opgezet teneinde de bebossing van landbouwgronden te stimuleren. Op deze manier wil Tsjechië onder andere de effecten van klimaatverandering en extreem weer verminderen. Zowel private als publieke eigenaren van landbouwgrond kunnen in aanmerking komen voor subsidie. Er kan subsidie worden verleend voor (i) de kosten voor het creëren van bos, (ii) de kosten voor onderhoud gedurende een periode van 5 jaar en (iii) het mislopen van inkomsten over een periode van 10 jaar. De subsidie zal worden verleend in de vorm van vaste bedragen per hectare.

Beoordeling door de Commissie

Kwalificatie als staatssteun

Zoals gebruikelijk in staatssteunbesluiten, gaat de Commissie eerst na of de subsidieregeling kan worden gekwalificeerd als staatssteun. Hiervan is sprake als (i) een of meer ondernemingen, (ii) een selectief voordeel ontvangen, (iii) dat door de overheid wordt verstrekt of met staatsmiddelen wordt bekostigd, (iv) waardoor de mededinging wordt vervalst en (v) de handel tussen de lidstaten wordt beïnvloed.

In de onderhavige zaak is volgens de Commissie aan al deze voorwaarden voldaan. Slechts eigenaren van landbouwgrond komen in aanmerking voor subsidie. Het gaat hierbij om ondernemingen die van de Tsjechische overheid een selectief voordeel ontvangen dat andere ondernemingen niet krijgen. Hierdoor wordt de mededinging vervalst. Aangezien de eigenaren van landbouwgrond actief zijn op een markt die openstaat voor handel tussen de lidstaten, wordt tot slot deze handel eveneens beïnvloed.

Aansluitend gaat de Commissie na of de steunmaatregel verenigbaar is met de interne markt. Dit doet de Commissie door de maatregel te toetsen aan de Richtsnoeren voor staatssteun in de landbouw- en de bosbouwsector (Richtsnoeren).

Specifieke voorwaarden

De specifieke voorwaarden voor “steun voor bebossing en de aanleg van beboste gronden” staan in § 2.1.1. van de Richtsnoeren. De Commissie stelt vast dat de begunstigden van de steunmaatregel zijn vastgesteld in overeenstemming met de randnummers 505 en 506 van de Richtsnoeren. De voor subsidie in aanmerking komende kosten voldoen aan de eisen gesteld in de randnummers 507 tot en met 511 van de Richtsnoeren. De steunintensiteit overschrijdt tot slot niet het in randnummer 512 genoemd maximum. Gelet hierop komt de Commissie tot de conclusie dat aan de specifieke voorwaarden is voldaan.

Gemeenschappelijke beoordelingsbeginselen

De gemeenschappelijke beoordelingsbeginselen staan in hoofdstuk 3 van deel I van de Richtsnoeren. Deze beginselen worden een voor een nagelopen. De steunmaatregel heeft een duidelijke milieudoelstelling en levert mitsdien een bijdrage aan een gemeenschappelijke doelstelling. Daarnaast is de subsidiemaatregel noodzakelijk. Zonder overheidsingrijpen worden landbouwgronden niet bebost. Aangezien voldaan wordt aan de specifieke voorwaarden voor “steun voor bebossing en de aanleg van beboste gronden”, is de steunmaatregel een geschikt middel. Ook heeft de maatregel een stimulerend effect. Een subsidiabele activiteit mag immers pas worden uitgevoerd nadat de subsidie is aangevraagd. Verder is de maatregel evenredig en worden ongewenste negatieve effecten op mededinging en handelsverkeer vermeden vanwege het niet overschrijden van de steunmaxima. Tot slot heeft Tsjechië de verplichting op zich genomen individuele steunverlening op de nationale staatssteunwebsite te publiceren in de gevallen genoemd in randnummer 128 van de Richtsnoeren. De Commissie komt tot de slotsom dat de steunmaatregel ook beantwoord aan de gemeenschappelijke beoordelingsbeginselen.

Commentaar

Het onderhavige besluit bevat een aantal aspecten die het vermelden waard zijn. Allereerst komt de Commissie zonder er veel woorden aan vuil te maken tot de conclusie dat door de steunmaatregel de handel tussen de lidstaten wordt beïnvloed. De eigenaren van landbouwgrond zijn volgens de Commissie immers actief op een markt die openstaat voor handel tussen de lidstaten. In agrarische zaken is dit vaste praktijk. Toch wringt het een klein beetje. De afgelopen jaren heeft de Commissie bij herhaling duidelijk gemaakt dat geringe steun voor lokale initiatieven geen interstatelijk effect heeft. Zie daarover o.a. de blog: De Commissie geeft oriëntatiehulp ten behoeve van lokale steunmaatregelen. Waar zit het verschil met de onderhavige zaak?

Het besluit is verder lezenswaardig omdat de Commissie de subsidiemaatregel strak langs de meetlat uit de Richtsnoeren legt. Dat was niet moeilijk. Tsjechië heeft zich bij het opzetten van de subsidiemaatregel duidelijk door de Richtsnoeren laten inspireren. Aan alle specifieke en algemene voorwaarden is keurig voldaan. In zo’n situatie hoeft de beoordeling door de Commissie niet veel tijd te kosten. De  subsidiemaatregel is op 16 februari 2016 aangemeld. Het besluit van de Commissie dateert van 8 juni 2016. Alles bij elkaar heeft de meldingsprocedure dus niet meer dan 4 maanden in beslag genomen. Dat is best voortvarend te noemen.

Vaak zijn overheden bang om een maatregel te melden. Ze wringen zich in alle bochten teneinde te voorkomen dat een maatregel als staatssteun kwalificeert. Een mooi voorbeeld daarvan is de subsidieregeling voor “gescheperde schaapskuddes met zeldzame rassen”. De staatssteunrechtelijke perikelen rond deze subsidieregeling worden beschreven in de blog: Staatssteun voor de instandhouding van zeldzame schapenrassen: het blijft lastig. Maar waarom moeilijk doen, als het ook makkelijk kan? Een steunmaatregel die zo is vormgegeven dat die keurig voldoet aan de door de Commissie opgestelde beoordelingscriteria voor de toepasselijke steuncategorie, kan probleemloos langs de Brusselse staatssteunklippen worden geloodst. Dat laat het onderhavige besluit duidelijk zien.

door | 24 oktober 2016 | Staatssteun

Gerelateerde artikelen

ZOEKEN

MIJN VAKGEBIED

Staatssteun en schadevergoeding, het blijft lastig

Staatssteun en schadevergoeding, het blijft lastig

Buitenreclame-exploitant JCDecaux had gedurende meerdere jaren aan de Stad Brussel toebehorende toebehorende reclame-installaties geëxploiteerd zonder daarvoor te betalen. Hiermee zou JCDecaux zijn gecompenseerd voor door de Stad Brussel veroorzaakte schade. Blijkens...

Lees meer
Wanneer vormt een arbitraal vonnis een steunmaatregel?

Wanneer vormt een arbitraal vonnis een steunmaatregel?

Uit een arrest van 22 februari 2024 van het EU Hof van Justitie (Hof) lijkt te volgen dat uitspraken van nationale rechters als zodanig geen overheidsmaatregel in de zin van de staatssteunregels vormen. In voorkomend geval geldt waarschijnlijk hetzelfde voor arbitrale...

Lees meer